دردسرهای پینوکیو نبودن

کرونا بیشترین آسیبش را به بدنه فرهنگ و هنر و خصوصا هنر تئاتر زد، هنرمندان تئاتر که پیش از کرونا هم دشواری های بسیاری بر دوش داشتند در دوران کرونا بیش از قبل متضرر شدند و از میانه سال قبل توانسته اند اندک اندک به صحنه بازگردند.

گروه تئاتر پویا یکی از قدیمی‌ترین گروه‌های نمایشی است که هر ساله چند اثر نمایشی را به روی صحنه می‌برد و پس از اجرای نمایش گاوچران‌های مفرغی در زمستان ۹۸ همانند سایر گروه‌ها نتوانستند در دو سال بعد فعالیت چندانی داشته باشند.

دو نمایش «شانی و شوره‌ای» و «پینوکیو» تازه‌ترین آثار تولیدی این گروه نمایشی است که به تازگی به روی صحنه رفته است و نمایش اخیر تا ۱۷ تیر میزبان علاقه مندان است.

نوید جعفری پس از کارگردانی تئاتر متفاوت و تحسین شده «پره‌ی پروانه پولادی» در اثر بعدی با حضور هنرجویان دوره‌های آموزشی کانون تئاتر پویا نمایش فانتزی گاو چران‌های مفرغی را به روی صحنه برد و این روزها با دستمایه قرار دادن نوشته سجاد افشاریان با ترکیبی از بازیگران باسابقه در کنار هنرمندانی جوان و خلاق اثری متفاوت را به روی صحنه برده است که توانسته در همین چند روز آغازین مورد استقبال بی نظیر مخاطبان قرار بگیرد.

پینوکیو روایتی از دروغ و تنهایی در مسیر زندگی آدمی است آنجا که تنهایی در نهایت نصیب ناتمام آدمی است.

نمایش پینوکیو به خوبی توانسته این خط رابطه را از دل صحنه هایی گاه کمدی و گاه جدی برقرار کند و همین نقطه قوت باعث شده است تا با مدت زمان بیش از ۸۰ دقیقه مخاطب لحظه‌ای احساس خستگی نکند.

شروع نمایش بر یک چهارپایه کوچک و تعدادی چوب آغاز می‌شود،مردی کهنسال روی چهارپایه در حال ساختن چیزی از دل چوب هاست.

گویی تلاش می‌کند چیزی را بسازد و در نهایت هم موفق نمی‌شود و به نوعی یادآور هنرمندان قدیمی یا حتی خالق پینوکیو،پدر ژپتو است.

و پس از آن نویسنده/ راوی «نوید جعفری» در همان ابتدا تکلیف مخاطب را با نمایش روشن می‌کند که نه به دنبال مستندات تاریخی باشند و نه اینکه دلخوش به دیدن یک تئاتر بلکه قرار است در روایت یک داستان مشارکت کنند.

بازیگران نمایش در انتهای صحنه در تمام مدت نمایش نشسته‌اند و در زمان اپیزود هایشان با تغییر کوچکی در لباس وارد صحنه می‌شوند.

گویی کارگردان به عمد قصد دارد بصورت مدام به مخاطب یادآوری کند آنچه می‌بیند یک نمایش یا یک اجراست و به جای احساس،اندیشه او را نشانه رفته است.

خلاقیتی در جهت استفاده از آموزه‌های فاصله گذاری در کنار ترکیب نمایش مدرن و نمایشی ایرانی در دل روایت.

کارگردان و طراح اثر به خوبی توانسته از دل یک دکور ساده که از ۴ مکعب مستطیل ساده و یک رگال لباس تشکیل شده است هر صحنه را به نحوی بسازد که اثری از تکرار در آن به چشم نمی‌خورد.

باکس‌های فلزی در هر صحنه در حالت هایی مختلف فضا را از خانه به مدرسه و دانشگاه و استودیو و... تغییر میدهند.

کارگردان نمایش در اثری پر بازیگر و اپیزودیک تلاش کرده با استفاده از نمایشنامه سجاد افشاریان و افزوده هایی دیگر به متن اثری بیافریند که مخاطب را به چالش پرسش بکشاند.

لحظات درخشان در نمایش بسیار است اما یکی از شاخص‌ترین آنها را می‌توان در طراحی میزانسن هایی دید که مدتهاست تئاتر شیراز و فارس از آن بی بهره است که نشانگر دانش و خلاقیت در طراحی و کارگردانی است.

در زمینه انتخاب نقش‌ها نیز این هوشمندی به چشم می‌خورد،نوید جعفری به عنوان کارگردان و طراح،در نقش نویسنده صحنه‌ها را به هم متصل می‌کند و ارتباطی دو سویه با مخاطب و صحنه دارد تا این حس نمایش دیدن و سادگی بیش از پیش تقویت شود.

بازیگران نمایش برخی از بازیگران کارهای پیشین نوید جعفری در مقام کارگردان هستند که همگی در چند نقش وارد صحنه می‌شوند که اصلی‌ترین آنها حسین چناری در ۴ نقش اصلی بازی تاثیرگذار و مورد توجه و قابل تفکیک از خود به جا گذاشته است.

او با ایفای نقش‌های پدرجوان،معلم،پسر و خواستگار توانسته به سادگی در هر صحنه مخاطب را معطوف تلاشش کند.

علیرضا جهاندیده که او را در قامت شوهر خواهر در فیلم قهرمان اصغر فرهادی دیده‌ایم علاوه بر ایجاد حس کمدی در صحنه خانواده توانسته نمونه‌ای قابل از یک پدر بی خیال در عین حال چند بعدی را به نمایش بگذارد.

جهاندیده به نوعی با تسلط بر تجربه بازیگری بی آنکه بخواهد خودنمایی کند حضوری موثر در صحنه دارد و یکی از بهترین صحنه‌های نمایش که از لحاظ زمانی هم طولانی‌تر ازبقیه است آنچنان با مخاطب ارتباط برقرار می‌کند که نمی‌توان از آن ساده گذر کرد.

از میان سایر بازیگران،در صحنه خانواده که در میانه نمایش قرار دارد نمی‌توان از بازی کمدی و خوب بازیگر زن پوش به عنوان نمونه یک مادر کلیشه‌ای گذر کرد که با استفاده خوب از میمیک چهره و بیان توانسته به بافت این صحنه کمک شایانی کند.

حضور یک بازیگر میانسال «شهباز عباسی» در این نمایش یکی دیگر از موارد مورد توجه و تحسین برانگیز است،استفاده به جا از چهره و فیزیک بازیگری که اگر چه یک صحنه در کار بازی اما در بازی در سکوت‌های ابتدای نمایش دقیقا خود نقش است.

سایر بازیگران نمایش اکثرا جوان هستند و بنا به توضیح از هنرجویان سابق کانون تئاتری هستند که نوید جعفری آموزش آنها را بر عهده داشته است.

این بازیگران جوان به درک مناسبی از متن و مفهوم کلی اثر دست پیدا کرده‌اند و با اینکه در ابتدای مسیر قرار دارند و اگر ضعف‌های اندک بیانی و بدنی آنها را در نظر نگیریم به خوبی از عهده نقش برآمده‌اند.

بازیگرانی مستعد که سعی می‌کنند با تمام تجربه اندک حضور صحنه‌ای موثر داشته باشند و می‌توان امید داشت به مرور و با تمرینات بیشتر مشکلات اندک بیانی و درک صحنه‌ای خود را بالاتر ببرند هرچند در این نمایش اجرایی مورد توجه دارند.

پینوکیو تبارشناسی داستان دروغ و تنهایی اثری مناسب روز جامعه است،چرا که تلاش کرده است به مدد طنز علاوه بر درگیر کردن مخاطب با داستان حرفی برای گفتن داشته باشد.

نمایشی که بر خلاف بسیاری آثار متاخر تئاتر کشور،دغدغه مند است و آشکار است که تلاش دارد تاثیرگذار باشد.

اینجاست که تئاتر به خدمت فرهنگسازی و آگاهی بخشی می‌آید تا علاوه بر روایت ساده داستان مفاهیمی را که سالهاست تلاش می‌شود از راه‌های مختلف به مخاطب عرضه کرد را در بستر هنر نمایش به مخاطب عرضه کند.

در شرایطی که اکثر آثار نمایشی سعی می‌کنند با پیچیدگی‌های بی مورد فلسفه بافی کنند و یا به مدت ابزارهای غیر تئاتری و با مرعوب کردن مخاطب آنها را در سالن نگه دارند،نمایش پینوکیو ثابت می‌کند می‌توان با کمترین و ساده‌ترین ابزار و دکور و تنها با مدد فهم تئاتری اثری خلق کرد که هم برای مخاطب غیر تئاتری و مخاطب هنرمند جذاب و دیدنی باشد.

برای گروه نمایشی پینوکیو آرزوی بهترین‌ها را دارم و دیدن این نمایش را به همه علاقه مندان توصیه می‌کنم.

*تئاتر پینوکیو تبارشناسی داستان دروغ و تنهایی به نویسندگی سجاد افشاریان و طراحی و کارگردانی نوید جعفری در بلک باکس مجموعه هنر شهر آفتاب تا ۱۷ تیرماه میزبان علاقه مندان تئاتر است.