همایش تئاتر دیجیتال در شیراز برگزار شد

همایش «تئاتر و دیجیتال» با سخنرانی خانم پروفسور والنتیا والنتینی، مدرس دروس نمایشی و مدیای جدید در دپارتمان هنرهای نمایشی دانشگاه ساپینزای رماز کشور ایتالیا، برگزار شد که این برنامه در تعدادی از شهرستان های فارس نیز برپامی شود و در شیراز نیز به میزبانی تالار حافظ فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس و همکاری دانشگاه هنر شیراز اجرا گردید.

در سمینار «تئاتر و دیجیتال» که در تالار غزل برگزار شد، ابتدا مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس با استقبال از همکاری های علمی و آموزشی کشورهای ایتالیا و ایران در رشته های فرهنگی و هنری، گفت: تئاتر آینده تئاتر دیدها نه تئاتر گفتارها خواهد بود.

دکتر بهزاد مریدی با بیان اینکه همه آنچه در صحنه اتفاق می‌افتد، از بازی بازیگر گرفته تا نور، طراحی صحنه و لباس، تصاویری را می‌آفریند که مقصود نویسنده یا کارگردان تئاتر را نشان می‌دهد، افزود: از این روست که به جز دیالوگ یا عنصر کلام، غالب عناصر صحنه تصویری هستند.

نقش و اهمیت تصویر در تئاتر مدرن بیش از پیش اهمیت پیدا می‌کند

وی، ادامه داد: این تصویر یا تصاویر با وحدت و هماهنگی و هارمونی‌ای که کارگردان در صحنه به وجود می‌آورد، معانی و مفاهیم مورد نظر خویش را به تماشاگر منتقل می‌کند و از این رو نقش و اهمیت تصویر در تئاتر مدرن بیش از پیش اهمیت پیدا می‌کند، زیرا امروزه در اغلب نمایش‌های مدرن، نقش کلام کمتر از عناصر دیگر صحنه مورد تأکید نمایشنامه نویسان و کارگر‌دانان معاصر قرار می‌گیرد.

مریدی تاکید کرد: هر‌چند هیچ‌یک از نمایش‌های مدرن از کلام - چه دیالوگ چه مونولوگ - بی‌بهره نیستند. امروزه در تئاتر پست مدرن، تئاتر پر‌فورمنس، نقش و اهمیت تصویر و قدم برداشتن به سوی تئاتر تصویری، نمود بیشتری یافته است. شاید این امر بدین دلیل است که با تئاتر تصویری تعداد مخاطبان و تماشاگران تئاتر بیشتر می‌شود و وی را به تفکر بیشتر وا می‌دارد، زیرا در این نوع تئاتر حس نمایشی صحنه بیشتر شده و تصاویر متحرک پی در پی، اتفاقات درام را بهتر نشان می‌دهد و از کلام پرهیز می‌شود.

وی افزود: بدین سبب کار یا وظیفه نمایشنامه‌نویس امروز بسیار سخت‌تر از نمایشنامه نویسی است که به کمک دیالوگ و کلام، فکر خود را به مخاطب منتقل می‌سازد. کریگ می‌گوید: درام‌نویس خوب کسی است که بداند بینایی، سریع‌تر و با قدرت‌تر از هر حس دیگر، تماشاگر را جذب می‌کند.

اهمیت تصویر در تئاتر معاصر کشورمان بیش از پیش نمایان شده است

این استاد زبان شناسی دانشگاه، ادامه داد: هر چند امروزه در اغلب تئاترهای دنیا عنصر کلام نقش و اهمیت بسیار دارد، اما مدرنیست‌ها یا پست مدرنیست‌ها در تئاتر به دنبال کلام و دیالوگ نیستند، بلکه آنها می‌کوشند تا به یاری این ایماژها، شخصیت یا اتفاقات نمایشی خود را به شکلی جدید و گاه عجیب در صحنه نشان دهند. بنابراین تئاتر تصویری بیش از پیش به این نکته تأکید می‌کند که نقاط تأکیدی صحنه حتماً از عناصر تصویری برخوردار باشد و زیبایی‌شناسی خود را به همراه داشته باشد. به این ترتیب می‌بینیم که اهمیت تصویر درتئاتر معاصر کشورمان بیش از پیش نمایان شده است و کارگردانان تئاتر، برای جذابیت‌های بصری تئاتر‌های خود به این عنصر که در مجموع در ترکیب بندی صحنه نمود می‌یابد،‌ توجه بسیاری نشان داده‌اند.

همواره ایتالیایی ها برای ایرانی ها قابل احترام بوده اند

در این سمینار، رئیس دانشگاه هنر شیراز با بیان اینکه همواره ایتالیایی ها برای ایرانی ها قابل احترام بوده اند، عنوان کرد: تمام تلاش ما برای تبادل فرهنگی و علمی با این کشور و مراکز علمی آنهاست.

علیرضا عسگری سمینار یاد شده در تعدادی از شهرستان های فارس نیز برگزار خواهد شد، این سمینار را در راستای گسترش تبادل علمی و فرهنگی دو کشور دانست و گفت: سمینار یاد شده در تعدادی از شهرستان های فارس نیز برگزار خواهد شد.

وی از عقد تفاهم نامه ای میان دانشگاه هنر شیراز و دانشگاه ساپینتزا رم- ایتالیا در حوزه هنرهای دیجیتال و تئاتر خبر داد و گفت: امیدواریم با فراهم شدن مقدمات این تفاهم نامه زمینه های لازم برای تبادل میان کشورهای ایران و ایتالیا هرچه گسترده تر شود.

عسگری خواستار برداشته شدن گام های موثری در هنرهای دیجیتال و نمایش به واسطه این تبادل شد.

هیچ گاه تصور نمی شد تئاتر بتواند بدون بازیگر به روی صحنه برود

در ادامه این نشست پس از اینکه رضا پورزرین، معاون آموزشی دانشگاه هنر شیراز مقدمه ای از هنر معاصر را بیان کرد، لیلی گله داران، عضو هیئت علمی این دانشگاه به پیوندهای هنرهای دیجیتال و تئاتر پرداخت و گفت: هنگامی که گروتفسکی با تئاتر بی چیزها تمام بار نمایش را بر تن و روان بازیگر گذاشت، هیچگاه تصور نمی کرد روزی تئاتر بتواند بدون بازیگر به روی صحنه برود.

وی به بیان چیستی و کیستی بازیگر در این شیوه از تئاتر در چهار دهه گذشته پرداخت و گفت: به ویژه با پدیداری هنر پرفورمنس موضوع تقلیل نقش بازیگر مطرح شد. بدین گونه که در پرفورمنس آرت بازیگر تبدیل به پرفورمر و اجراگر شد تا نقش بزرگی برای او در این هنر نوشته نشده باشد.

گله داران، گوشزد کرد: تقلیل مرتبه بازیگر تا آنجا پیش رفت که تبدیل به کاربر یا شیء شد.

وی حذف بازیگر در تئاتر را برشمرد و گفت: وقتی حذف مطلقی وجود ندارد، بازیگر به شکل دیگری روی صحنه قرار می گیرد. امروزه الزاما می تواند بازیگر در شکل تصویر، واکنش شیمیایی یا در قالب شیء پدید آید. همچنین بازیگر می تواند در شکل ویدیوپروژکتور یا تماشاگر/بازیگر روی صحنه برود.

وی در پایان، خاطرنشان کرد که تئاتر امروز دنیا تئاتر صحنه است.

پیوند هنر مدرن ایران و جهان به واسطه ایتالیا شکل گیرد

در ادامه پروفسور والنتیا والنتینی ابتدا پیوند میان ایران و ایتالیا را به واسطه تبادل دانشجو برشمرد و گفت: امیدوارم در آغاز سال نو میلادی بشود رابطه ای هنری و علمی در زمینه هنرمدرن ایران و جهان به این شکل رقم بخورد.

این چهره هنری و دپارتمان هنرهای نمایشی دانشگاه ساپینزای رم درباره نقش و رویکرد تکنولوژی دیجیتال در هنر تئاتر با طرح این پرسش که آیا تکنولوژی تحولی در دراماتورژِ دو دهه اخیر ایجاد کرده است، ابراز داشت: قرار نیست درباره یک ژانر نوین در تئاتر امروز سخن گفت.

وی، افزود: با توجه به اینکه فناوری های نوین تمام ابعاد زندگی روزمره را تحت تاثیر خود قرار داده اند، بنابر این در مورد آنچه بیرون از زندگی قرار دارد سخن به میان می آید.

وی با اشاره به اینکه تئاتر دیجیتال از دهه ٩٠ میلادی با ایجاد فرمهای دورگه در هنر متحول شد، ادامه داد: نمونه این رویداد ها در تئاتر به شیوه «Lifetime Film» دیده می شود. سینمای کلاسیک در سالن تاریک و پرده ای دیگر موزه ای شده است، بنابراین تمام هنرها به ماورای بارزه های خود سوق یافته اند.

تکنولوژی دیجیتال باعث شد روی صحنه تئاتر صحنه های دیگری آورده شود

وی با اشاره به این گفته «بانی مارانکا»، محقق آمریکایی که اعتقاد دارد «مدیاتورژی» در مقابل دراماتورژی قرار دارد، ادامه داد: با توسعه دیداری، تکنولوژی دیجیتال باعث شد روی صحنه تئاتر صحنه های دیگری آورده شود. انگار که صحنه هم مجازی و هم واقعی است.

عضو دپارتمان هنرهای نمایشی دانشگاه ساپینزای رم با بیان اینکه تکنولوژی دیجیتال باعث شده جزییاتی که در هنر تئاتر نیست به آن افزوده شود، ابراز کرد: بنابر این در صحنه تئاتر نادیدنی و تصویر ذهنی است که افزوده شده است.

در ادامه این سمینار که با حضور دانشجویان و اهالی هنرهای نمایشی و تئاتر برگزار شد پروفسور والنتیا والنتینی با نمایش نمونه هایی به معرفی و بررسی آثار ویدﺋو٬ نمایش اینستالیشن، اینتراکتیو٬ پرفورمنس و موزه های روایی گروه Studio  Azzurro پرداخت.

پرفسور والنتینا والنتینی مدرس دروس نمایشی و مدیای جدید در دپارتمان هنرهای نمایشی دانشگاه ساپینزای رم است که ورکشاپ "صدا در تئاتر" را برای دانشجویان تئاتر در ایران برگزار کرده است که تحقیقات پیوسته ای با تاکید بر نمایش های قرن ٢٠، به خصوص روابط میان تئاتر و هنر و تکنولوژی جدید دارد. از جمله تالیفات او می توان به "تئاتر ذهنی، اتفاقات تئاتر و مدیای جدید"، "تئاتر ذهنی، تئاتر سمعی بصری" و "بدن، اجسام و تئاتر اواخر قرن ٢٠" و مقالات متعددی در زمینه بازیگران و هنرهای ویدئویی اشاره کرد.