تاریکی در روشنی

 حمید نشاط؛  آنچه تصویر کلی یک مفاهمه عمومی را می سازد، ارتباطی است که میان شناختگران و امور شناسا و شناساننده‌ی آن امور برقرار می‌شود اما گاهی یکی از طرفین در مقابل برقراری ارتباط مقاومت می‌کند. تیاتر دوران استراحت به نویسندگی مهرداد حیدری که به نظر می‌رسد بدون ادعا و ایجاد هشو و زواید در جهت زینت دهی به یک امر ساده می‌خواهد اثری متفاوت باشد، حکایت‌گر اختلال در ارتباط میان شناسا گر (تماشاگر) وامر شناسا و شناساننده است در دو ساحت: ساحت اول در خود تیاتر که امر شناسا باشد رخ می‌دهد به این معنی که اشخاص نمایش در فهم و ادراک یکدیگر دچار نقصانند و ساحت دوم آن است که چون مخاطب این اختلال را به عنوان شناساگر در امر مورد شناسایی حس می‌کند برای مفاهمه دچار مشکل می‌شود.

   بیایید تا با هم به متن نگاهی دقیق تر بیاندازیم مهرداد حیدری  در نوشته خود جهان و انسان‌هایی را به تصویر می‌کشد که در آن شعور به معنای شناخت مفهوم خود را از دست داده است و شخص اصلی نمایش موجودیت خود را که نسبت وی با اطراف است به طور مستمر انکار می‌کند. مهرداد حیدری اشخاصی را می‌سازد که حول محور شخص اصلی برای عدم ارتباط او با هستی تلاش می‌کنند، عدم برقرای نسبت میان شخصیت اصلی و جهان و آدم‌ها و شکلمان اونیفرمی‌ای که او برای ایشان قایل است، به یک جهان مختل و نومید می انجامد و این شکلمان صورت بندی کلی متن را می‌سازد تا آنجا که در پایان بندی با ایجاد نوعی توهم توطئه و به تصویر کشیدن آن قدرت این اختلال از آن گرفته می‌شود به عبارت دیگر آن رشته‌ای که مهرداد حیدری به واسطه یک کنش محوری می‌تاباند را واقعه توطئه‌بار نمایش وا میتابد، کنش ذوقی اما اصیل موجود در اثر مهرداد حیدری که به تصویر کشنده‌ی جهان پیرامون ماست ندرتاً در چند سال اخیر در نمایشنامه‌ای دیده شده است این کنش از امروز به مثابه امروز سخن می گوید و اگر آن واتابی انتهای نمایش در کار نباشد می‌تواند تصویرگر انزوای ذهنی موجود در وضعیت انسانی اکنون باشد. در حقیقت این متن جزو معدود متن‌هایی است که هر وصله‌ی سبکی به آن بچسبانند باز هم چون به عملکرد خود می‌پردازد و تلاشی برای ادا در آوردن ندارد، ذات زنده بودن خود را از دست نمی‌دهد.

   اما در مورد کارگردانی با وضعیتی کاملاً متفاوت روبه رو هستیم: مهرداد حیدری که اولین تجربه‌ی کارگردانی خود را در این اثر ارائه می‌کند به جز در یکی دو مورد که عملکرد درخشانی دارد در بقیه موارد تنها به اجرای دم دستی‌ترین موومان‌ها پرداخته است، یعنی تنها تصویر اولیه‌ای را که خواندن متن می‌تواند در ذهن مخاطب ایجاد کند محقق کرده است اگر وی در تمام وضعیت‌های نمایشی به عنوان کارگردان-نویسنده عمل نکرده بود و با فاصله به متن نگریسته آن را در جدایی از تصاویر اولیه تصوّر می‌کرد می‌توانست همچون صحنه‌ای که حرکات موزون شخصیت اصلی را به تصویر کشید تصاویر و موومانهایی از لحاظ بعد نمایی و چیدمان چشمگیر را به مخاطب ارایه کند، شاید بزرگترین ضعفی که در کارگردانی اثر مذکور به چشم می‌آمد همین بود که کارگردان از چشم نویسنده متن را مورد مداقه قرار داده است.

   در مورد بازیگری و بازیگردانی در اثر باید گفت که به رغم آماتور بودن تمام بازیگران مهرداد حیدری توانسته بود تا حدود زیادی بی کنشی لازم را به ایشان انتقال دهد، امّا ضعف آنجا رخ نما می‌شد که در حضور صحنه‌ای تمام بازیگران خواهش کنش، تمام وقت به چشم می‌آمد یعنی اینکه بازیگران در انتظار بودند تا به واسطه‌ی کنشی هیجان برانگیز حضور خود را به رخ بکشند و این نکته در صحنه‌ی آخر بیشتر از تمامی صحنه‌ها به چشم می‌خورد، البته باید این نکته را یاد آور شد که این صورت بندی کلی درباره‌ی بازی‌ها در بازیگر نقش اول مرد کمتر از همه صدق می‌کرد و این نشان از انتخاب به جای مهرداد حیدری داشت.

   نور و صحنه آرایی بسیار دم دستی و اولین چیزی بود که به ذهن هر مخاطب یا کارگردان می‌تواند برسد، در حقیقت از مهرداد حیدری انتظار می‌رفت که با دقت نظر بیشتری به این مطلب بپردازد. شاید طراحی صحیح صحنه می‌توانست به بازیگران کمک کند تا ارائه بهتری از نقش خود داشته باشند به این معنا که صحنه و وسایل آن از چیزی در راستای نشان دادن شمای کلی، به سمت وسایل و ابزار‌هایی برای استفاده بازیگر در راستای نشانگر شدن بروزات شخصیت مورد بازی تبدیل شود. نور نیز به جز در صحنه حرکات موزون شخصیت اصلی که با کلنگ انجام می‌شد یک نور عمومی و بدون قصد بود در حالی که می‌توانست با طراحی دقیق نور، حالات و وضعیت‌های شخصیت اصلی را در مواقع مختلف همچون صحنه‌ای که ذکرش پیش از این آمد عیان سازی کرد در اینجا لازم به ذکر است که انتخاب موسیقی بسیار به‌جا و با دقت صورت پذیرفته بود.

   در نهایت باید این نکته را یاد آور شد که مهرداد حیدری با آگورا و دوران استراحت تصویری حقیقی و خالی از بزک ودوزک از نسل خود ارایه می‌کند، این تصویر باید دیده شود و در چشم مخاطبْ جایِ خود را باز کند، اگرچه جای کار و تصحیح بسیار زیادی در آثار نوخاسته و اندیشه‌ورانه مهرداد حیدری هست.